Οι Ελληνες έζησαν αυτή την εβδομάδα αγωνιώδεις στιγμές από τα πάμπολλα πύρινα μέτωπα, με διάχυτη θλίψη από τη μεγάλη καταστροφή. Ο αντίκτυπος των πυρκαγιών που εκδηλώθηκαν στη χώρα μας, ωστόσο, είναι φανερός ακόμα και αρκετά χιλιόμετρα ψηλότερα στην ατμόσφαιρα. Ο Μαρκ Πάρινγκτον, ανώτατος ερευνητής της Υπηρεσίας ατμοσφαιρικής παρακολούθησης του ευρωπαϊκού προγράμματος Copernicus (CAMS), μελετά ασταμάτητα εδώ και μέρες διαδοχικές δορυφορικές εικόνες από τον ελλαδικό χώρο, που αποτυπώνουν την έκταση και τον αντίκτυπο της φωτιάς. Μιλώντας στην «Κ» για τα ευρήματά του, ο τόνος στη φωνή του είναι ανήσυχος. «Πέρα από τις άμεσες καταστροφές, οι συνέπειες στην ατμόσφαιρα και τις εκπομπές άνθρακα είναι ήδη τεράστιες», αναφέρει ο Βρετανός ερευνητής, ο οποίος ειδικεύεται στην επιρροή των πυρκαγιών στην ατμοσφαιρική σύνθεση, καλώντας τους κατοίκους της Αττικής και της Εύβοιας να περιορίσουν την έκθεσή τους σε εξωτερικούς χώρους λόγω της υψηλής καταγραφής επιβλαβών σωματιδίων.

 – Κύριε Πάρινγκτον, μπορούμε να χαρτογραφήσουμε τον αντίκτυπο που άφησαν οι πρόσφατες πυρκαγιές στην ελληνική ατμόσφαιρα;

– Είναι ξεκάθαρο από τις μετρήσεις και τις δορυφορικές αποτυπώσεις, πως τις τελευταίες ημέρες στον ελλαδικό χώρο οι εκπομπές άνθρακα έχουν αυξηθεί εκθετικά. Η αύξηση είναι αισθητή τόσο συγκριτικά με προηγούμενα στοιχεία του φετινού καλοκαιριού, όσο και σε σχέση με παλαιότερες περιόδους υψηλής επικινδυνότητας για πυρκαγιές. Το Copernicus διαθέτει μια βάση δεδομένων σχεδόν 20 ετών, με τις μετρήσεις μας να ξεκινούν το 2003, γεγονός που μας επιτρέπει να συγκρίνουμε τις συνολικές εκπομπές άνθρακα από τις αρχές Ιουνίου έως τα τέλη Αυγούστου. Υπολογίζουμε, έτσι, τον μέσο όρο μιας τυπικής «περιόδου πυρκαγιών» για κάθε χώρα. Στην Ελλάδα υπάρχει ένα έτος που ξεχωρίζει: το κύμα καύσωνα του 2007, όταν και παρατηρήσαμε μια ανεπανάληπτη κορύφωση των συνολικών εκπομπών άνθρακα. Αν αφαιρούσαμε, ωστόσο, το 2007 από τις μετρήσεις, η φετινή χρονιά μάλλον θα αποτελούσε ήδη τη νέα κορύφωση. 
 
– Ποιες είναι οι επιπτώσεις των πυρκαγιών στην ατμόσφαιρα και ποια η κατάσταση αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα;

– Υπάρχει μια σαφής και άμεση επίδραση των πυρκαγιών στην ατμόσφαιρα, εξαιτίας του καπνού και των αιωρούμενων σωματιδίων που περιέχει, πολλά από τα οποία είναι τοξικά και εξαιρετικά επιβλαβή για την ανθρώπινη υγεία. Στη βόρεια Αττική και την Εύβοια, οι δορυφόροι μάς δείχνουν ένα ξεκάθαρο νέφος καπνού που αιωρείται πάνω από την περιοχή και το οποίο απελευθερώνει επιπλέον ρύπους στην ήδη επιβαρυμένη αστική ατμόσφαιρα της Αθήνας. Συνάδελφός μου από την Ελλάδα μού ανέφερε πως οι Αρχές συμβουλεύουν τους ανθρώπους να παραμένουν σε εσωτερικούς χώρους λόγω της κακής ποιότητας του αέρα – γεγονός που είναι απολύτως σύμφωνο με τις μετρήσεις μας. Υπάρχει μια ανησυχητικά αυξημένη τιμή αιωρούμενων σωματιδίων PM 2.5, τα οποία είναι ιδιαίτερα επιζήμια για την ανθρώπινη υγεία, καθώς και υπερβολική αιθαλομίχλη στην ατμόσφαιρα. Με βάση και τις μετεωρολογικές προβλέψεις μας και τις κινήσεις των ανέμων, παρατηρούμε τη μόλυνση να κατευθύνεται  βόρεια – ωστόσο οφείλω να τονίσω πως οι συνθήκες είναι απρόβλεπτες και η κίνηση των σωματιδίων πρέπει να παρακολουθείται συνεχώς.
 
– Παράλληλα με την Ελλάδα, φέτος το καλοκαίρι παρατηρούμε να φλέγονται μεγάλες εκτάσεις  σε  χώρες της Μεσογείου. Πώς αποτυπώνεται αυτό στις ατμοσφαιρικές σας μετρήσεις;

 
– Το φαινόμενο της αύξησης των ρύπων λόγω πυρκαγιών έχει διαφορετικές εκδηλώσεις σε ολόκληρη τη Μεσόγειο, αλλά και στην ευρύτερη ευρωπαϊκή ήπειρο. Κάθε χρόνο το Copernicus δημοσιεύει την έκθεση «European State of the Climate» (Ευρωπαϊκή κατάσταση του κλίματος), στην οποία υπάρχει ξεχωριστό τμήμα αφιερωμένο στις πυρκαγιές και στο οποίο μπορεί κανείς να βρει τις ετήσιες εκπομπές άνθρακα σε βόρεια και νότια Ευρώπη που οφείλονται στις φωτιές. Η τάση είναι, πράγματι, κάθε άλλο παρά καθησυχαστική. 
 
– Τις τελευταίες δεκαετίες οι Ευρωπαίοι επιστήμονες έχουν αναπτύξει μια σειρά εργαλείων που παράγουν ιδιαίτερα χρήσιμες πληροφορίες για την εκτίμηση, την ετοιμότητα και την αντιμετώπιση των φυσικών καταστροφών. Πιστεύετε ότι αυτά τα εργαλεία συνδέονται επαρκώς με τους κρατικούς μηχανισμούς ανά την Ε.Ε.;

– Σε όλους τους τομείς που προσδιορίσατε, η Υπηρεσία ατμοσφαιρικής παρακολούθησης του Copernicus σίγουρα μπορεί να φανεί εξαιρετικά χρήσιμη. Αυτή τη στιγμή παρέχουμε πολυάριθμες εισροές δεδομένων και μοντέλα –με λειτουργικό τρόπο– και τα διαθέτουμε σχεδόν σε πραγματικό χρόνο σε όποιον χρήστη θέλει να τα χρησιμοποιήσει. Παρέχουμε πληροφορίες για τις πιο πρόσφατες περιοχές πυρκαγιάς, τις ατμοσφαιρικές επιπτώσεις των φαινομένων, την ποιότητα του αέρα και τη ρύπανση. Διαθέτουμε επίσης και το πλεονέκτημα της πολυετούς συλλογής δεδομένων.

Το πρόβλημα, μέχρι πρότινος, ήταν ότι τα εργαλεία μας ήταν φτιαγμένα περισσότερο για ερευνητική χρήση και δεν ήταν προσαρμοσμένα σε πιο άμεσες ή επιχειρησιακές ανάγκες. Ωστόσο, τα τελευταία 7 χρόνια το Copernicus έχει μεταμορφωθεί σε μια λειτουργική και όχι απλά ερευνητική υπηρεσία. Καθώς προχωράμε πλέον στη νέα φάση της υπηρεσίας (2021-2027), η οποία θα ξεκινήσει σε λίγους μήνες, θα υπάρξουν πρωτοβουλίες για πιο ενεργές συνεργασίες σε εθνικό επίπεδο και μια προσπάθεια να προσαρμόσουμε τις υπηρεσίες μας στις εθνικές ανάγκες. Αυτή η προσπάθεια σίγουρα θα συμπεριλάβει και την Ελλάδα.
 
– Υπήρξε κάποια συνεργασία με τις ελληνικές αρχές στο παρελθόν; Εχουν χρησιμοποιήσει ποτέ τα εργαλεία σας;

– Υπάρχουν δύο απαντήσεις εδώ. Οι σημερινές «κατακτήσεις» της υπηρεσίας μας οφείλονται στην πολυετή συνεργασία με μοντέλα τελευταίας τεχνολογίας από διαφορετικά κράτη στην Ευρώπη. Τις πρώτες μέρες του Copernicus, κατά τη διάρκεια των προ-επιχειρησιακών μας προγραμμάτων, υπήρχε σημαντική συμμετοχή από το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών – ο Χρήστος Ζερεφός και η ομάδα του είχαν τεράστια συμβολή στην ανάπτυξη των συστημάτων μας. Και σίγουρα έχουμε και σήμερα πολλούς Ελληνες χρήστες που χρησιμοποιούν τα ανοιχτά δεδομένα που δημοσιεύουμε. Υπάρχει, για παράδειγμα, μια εφαρμογή που αναπτύχθηκε και χρησιμοποιεί δεδομένα του CAMS για να αποτυπώσει σε πραγματικό χρόνο τη ρύπανση στην περιοχή της Αθήνας. Μέχρι σήμερα, ωστόσο, καμία συνεργασία μεγάλης κλίμακας δεν έχει ολοκληρωθεί με τις ελληνικές εθνικές αρχές. Με τη νέα λειτουργία του Copernicus, στο άμεσο μέλλον, αναμένουμε να έχουμε μια πολύ πιο ενεργή σχέση.

πηγή: kathimerini.gr