Πόσο μεγάλη ιστορία και πολιτιστική παράδοση, μπορεί να "κρύβει" ένα μικρό χωριό;

Είχαμε την ευκαιρία να συζητήσουμε με τον πρόεδρο του Κέντρου Ιστορίας Πολιτισμού Κερασιάς, Χαράλαμπο Αλεξάνδρου για τη δράση του ΚΙΠΟΚΕ.

Ποια είναι τα σημερινά δεδομένα στην περιοχή, πληθυσμιακά, επαγγελματικές ασχολίες, τοπική οικονομία και άλλα. Πόσο διαφορετική είναι η σημερινή εικόνα του χωριού, από άλλες εποχές (προπολεμικά, μεταπολεμικά).

H Κερασιά βρίσκεται στο βόρειο Πήλιο σε υψόμετρο 650 μέτρων, είναι το υψηλότερο χωριό του Πηλίου. Οι κάτοικοι του χωριού είχαν ως κύρια ενασχόληση τους τη γεωργία και την κτηνοτροφία μέχρι την δεκαετία του 1970. Ο πληθυσμός του χωριού έφτασε τους 600 κατοίκους πριν τον πόλεμο. Μετά την ολοσχερή καταστροφή του χωρίου στις 2 Απριλίου του 1944 από τους Γερμανούς, η Κερασιά δεν ανοικοδομήθηκε εκ νέου και το χωριό μεταφέρθηκε στο λεγόμενα "καλύβια" σε υψόμετρο 150 μέτρων στο μέρος που χρησιμοποιείτο τον χειμώνα εξ αιτίας των σκληρών συνθηκών διαβίωσης στην Άνω Κερασιά .’Έκτοτε υπάρχει ο διαχωρισμός μεταξύ της Άνω και Κάτω Κερασιάς. Το χωριό έχει να επιδείξει αξιόλογο πολιτισμικό και ιστορικό απόθεμα.

Με χρονολογική σειρά, στην Κερασιά ευδοκίμησαν τρεις οικογένειες μαχαιράδων και κατασκευής γεωργικών εργαλείων απαραίτητων στη κτηνοτροφία και γεωργία, όπως μαχαίρια, ψαλίδια, δρεπάνια, λελέκια, τσεκούρια κ.λπ. Εξ αυτών όσων είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε η δραστηριότητα αυτή αρχίζει από τις πρώτες δεκαετίες του 19ου αιώνα. Η παραγωγή τους δεν κάλυπτε μόνον τις ανάγκες του χωριού αλλά και της Μαγνησίας μια που δεν υπήρχαν άλλοι στη Νομό. Και στην υπόλοιπη Θεσσαλία ελάχιστοι υπήρχαν.

Η φωτογραφία.

Η Κερασιά είχε την τύχη από τις αρχές του 19ου αιώνα να την επισκέπτεται ο πολύ γνωστός φωτογράφος-ζωγράφος της Μαγνησίας και όχι μόνον, Στέφανος Στουρνάρας.

Έτσι υπάρχουν φωτογραφίες από κάθε είδους λαογραφικές δραστηριότητες του χωρίου που χρονολογούνται από τότε. Οι συνεχιστές του γιοί του Κώστας και Νίκος κυρίως ο Νίκος αποθανάτισαν με την σειρά τους για πολλές δεκαετίες μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1940 εκατοντάδες λαογραφικές δραστηριότητες του χωριού, δεκάδες εκ των οποίων τυπώθηκαν σε καρτ ποστάλ όταν ο Νίκος Στουρνάρας μετέφερε την επαγγελματική δραστηριότητα στην Αθήνα, οι οποίες “ταξίδεψαν” στην υπόλοιπη Ελλάδα και όχι μόνον.

Ο Στέφανος Αλεξάνδρου με τον οποίον είχαν συγγένεια εξακολούθησε και αυτός να φωτογραφίζει την Κερασιά μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1970. Πρέπει να τονισθεί ότι ο Νίκος Στουρνάρας την περίοδο της Αντίστασης, στην οποία η Κερασιά υπήρξε το κέντρο της, διέθεσε φωτογραφική μηχανή στον συγγενή του Κώστα Αλεξάνδρου για να αποθανατίζει ιστορικής σημασίας γεγονότα. Σε συνδυασμό με τις φωτογραφίες που ίδιος πήρε ανεβαίνοντας στο Πήλιο, συνιστούν αρχείο πολλών εκατοντάδων φωτογραφιών.

Το συνολικό φωτογραφικό απόθεμα της Κερασιάς αποτελείται από χιλιάδες φωτογραφίες, που δικαίως μπορούν να χαρακτηρίσουν την Κερασιά το “χωριό της φωτογραφίας” και τον Νίκο Στουρνάρα, εκτός των άλλων, τον τρίτο φωτογράφο της Εθν. Αντίστασης.

Εθνική Αντίσταση

 Η Κερασιά υπήρξε το κέντρο της ένοπλης Αντίστασης στη Μαγνησία. Το χωριό κόμβος για οποιαδήποτε αντιστασιακή δραστηριότητα, από τον Ιανουάριο του 1943. Τον Οκτώβριο του ιδίου χρόνου στο χωριό έγινε η ίδρυση του 54ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ καθώς και της 16ης Μεραρχίας που κατόπιν μεταπήδησε στη Στερεά Ελλάδα. Για δύο σχεδόν χρόνια οι κάτοικοι του χωριού έθεσαν τα σπίτια τους, τα υπάρχοντά τους, και τους εαυτούς τους στην υπηρεσία της τιτάνιας αυτής προσπάθειας. Το τίμημα υπήρξε βαρύ με την ολική σχεδόν καταστροφή της Άνω και Κάτω Κερασιάς κατά την διάρκεια των μεγάλων εκκαθαριστικών επιχειρήσεων διάρκειας 16 ημερών, με την κωδική ονομασία "κουνάβι". Δέκα υπερήλικες του χωριού μεταξύ των οποίων και ο παππάς κάηκαν ή εκτελέστηκαν από τους Γερμανούς .

Πότε ιδρύθηκε το ΚΙΠΟΚΕ και ποιοι ήταν οι λόγοι που οδήγησαν στην ίδρυσή του;

Το Κέντρο Ιστορίας Πολιτισμού Κερασιάς (ΚΙΠΟΚΕ) ιδρύθηκε το 2012 θέτοντας ως στόχο να διατηρήσει και να αναδείξει την ιστορία της περιοχής. Το 2016 με την βοήθεια του προγράμματος Leader κατασκευάστηκε η έδρα του, που περιλαμβάνει εκθεσιακό χώρο 40 τετ. μέτρων και αμφιθέατρο για υπαίθριες εκδηλώσεις.

Ποιες είναι οι δράσεις του ΚΙΠΟΚΕ για τη διάσωση της ιστορικής μνήμης;

Οι σημαντικότερες εκδηλώσεις που πραγματοποίησε το ΚΙΠΟΚΕ ήταν, το 2103 για το ολοκαύτωμα του χωριού, όπου παρουσιάστηκε ντοκιμαντέρ παραγωγής ΚΙΠΟΚΕ για τις εκκαθαριστικές γερμανικές επιχειρήσεις στο Βόρειο Πήλιο καθώς και έκθεση φωτογραφιών από την περίοδο της κατοχής. Το 2017 φωτογραφική έκθεση με τίτλο "Κερασιά Ιστορία μέσα από εικόνες" η οποία τον Δεκέμβρη του ιδίου έτους σε συνεργασία με την Φωτογραφική Λέσχη Βόλου παρουσιάστηκε και στον Βόλο.

Στην εκδήλωση της Κερασιάς παρουσιάστηκε ντοκιμαντέρ για την ζωή και την δράση του φωτογράφου Στέφανου Αλεξάνδρου παραγωγής ΚΙΠΟΚΕ. Τον Μάιο του 2019 τριήμερες επιτυχείς εκδηλώσεις για τα 75 χρόνια από το ολοκαύτωμα του χωριού στην οποία συμμετείχαν και ομιλητές από την Γερμανία. Η εκδήλωση είχε την υποστήριξη του Δήμου Ρήγα Φεραίου και της Περιφέρειας Θεσσαλίας.

Αναφέρατέ μας ορισμένες από τις δραστηριότητές του.

Πριν την σύστασή του το ΚΙΠΟΚΕ, ως υπό ίδρυση φορέας το 2008 συμμετείχε ενεργά στη παρουσίαση του βιβλίου "Η Μεραρχία Πινερόλο μετά την 8/9/1943" του προέδρου του Χαρ. Αλεξάνδρου στον Βόλο στην οποία παρευρέθηκαν και χαιρέτησαν ο στρατιωτικός ακόλουθος της Ιταλικής Πρεσβείας καθώς και δύο αξιωματικοί που εστάλησαν από το ΓΕΣ της Ιταλίας. Η εκδήλωση έγινε σε συνεργασία του Δημοτικού Κέντρου Ιστορίας και Τεκμηρίωσης Βόλου καθώς και την ΕΚΠΟΛ πολιτιστικό φορέα της Νομαρχίας. Χαιρέτισαν ο δήμαρχος και ο νομάρχης Μαγνησίας. Τη ίδια χρονιά τον μήνα Δεκέμβριο σε συνεργασία με την Φωτογραφική Λέσχη Βόλου στον Βόλο πραγματοποιήθηκε φωτογραφική έκθεση με έργα του Στέφανου Αλεξάνδρου. Και οι δύο εκδηλώσεις είχαν μεγάλη επιτυχία.

Η πρώτη εμφάνιση του ΚΙΠΟΚΕ μετά την σύστασή το 2012 έγινε έκθεση με έργα του ζωγράφου Γιώργου Καφενταράκη, μέλος του διοικητικού συμβουλίου του ΚΙΠΟΚΕ, εμπνευσμένα από το βιβλίου του βραβευμένου Κερασιώτη συγγραφέα Ηλία Λεφούση "Τα τύμπανα του 1909". Η εκδήλωση είχε μεγάλη επιτυχία από κάθε άποψη.

Υπάρχει κάποιος συγκεκριμένος εκθεσιακός χώρος στην περιοχή; (π.χ. λαογραφικό μουσείο).

Στην Κερασιά υπάρχει μουσείο του Ηλία Λεφούση, την επίβλεψη του οποίου έχει ο Πολιτιστικός- Εξωραϊστικός Σύλλογος του χωριού με αξιόλογη και πολύχρονη δραστηριότητα.

Ποιες είναι οι προτεραιότητες του ΚΙΠΟΚΕ για την περίοδο μετά την πανδημία, υπήρχαν δράσεις που αναβλήθηκαν και εκκρεμούν, προγραμματίζονται κάποιες άλλες;

Το τελευταίο διάστημα εξ’ αιτίας της πανδημίας έχει σταματήσει οποιαδήποτε δραστηριότητα του ΚΙΠΟΚΕ. Παρόλο αυτά όμως, δόθηκε η δυνατότατα της συγγραφής και της έκδοσης έρευνας για τους Γερμανούς αντιφασίστες που αυτομόλησαν στον ΕΛΑΣ στη Μαγνησία. Το βιβλίο που αναδεικνύει μια εντελώς άγνωστη υπόθεση, της μαζικής αυτομόλησης πολλών δεκάδων Γερμανών στρατιωτών, ήταν αποτέλεσμα πολύχρονης έρευνας σε γερμανικές κυρίως πηγές και αρχεία. Το βιβλίο έχει ως τίτλο "Αυτόμολοι της Βέρμαχτ στο 54ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ, Το 21ο /999 Ποινικό Τάγμα στη Μαγνησία".

Είναι η πρώτη φορά στην Ελληνική Ιστοριογραφία που πραγματοποιήθηκε ενδελεχής έρευνα για την υπόθεση Γερμανών αντιφασιστών. Ήταν μια υποχρέωση της Ελληνικής πλευράς να τιμηθεί η συνεισφορά της "άλλης" Γερμανίας, για τον λόγο αυτό το ΚΙΠΟΚΕ αισθάνεται υπερήφανο που έγινε η πρωτοπορία αυτής της προσπάθειας. Η οποία θα συνεχισθεί με εκδήλωση προς τιμή των Γερμανών καθώς και τη πραγματοποίηση σχετικού με την υπόθεση ντοκιμαντέρ.

πηγή: ertnews.gr - συνέντευξη: Νάσος Μπράτσος.