Στα ύψη οι υπερβάσεις των μικροσωματιδίων PM 2,5 στο Βόλο σύμφωνα με τα όρια που έχει θέσει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας αλλά και η ελληνική νομοθεσία, σύμφωνα με τα αποτελέσματα ερευνών που διεξήγαγε εδώ και ένα χρόνο η ερευνητική ομάδα Green Your Air του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας με επικεφαλής τον Καθηγητή Πνευμονολογίας κ. Κωνσταντίνο Γουργουλιάνη και στον Αν. Καθηγητή κ. Γιώργο Σαχαρίδη.

Σημειώνεται ότι ήδη είναι διαθέσιμη διαδικτυακή εφαρμογή για την πλήρη ενημέρωση σε πραγματικό χρόνο των πολιτών και υπηρεσιών σε ότι αφορά τα επίπεδα των αιωρούμενων σωματιδίων διαμέτρου έως 2.5 μικρόμετρα. Η εφαρμογή είναι διαθέσιμη στον σύνδεσμο www.greenyourair.org

Ειδικότερα, η ερευνητική ομάδα του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας GreenYourAir ενημερώνει για τα εξής:

1) Ο μέσος όρος των αιωρούμενων σωματιδίων διαμέτρου έως 2,5 μικρόμετρα (PM2.5) για την δωδεκάμηνη περίοδο από 01/03/2019 ως και 29/02/2020 ανήλθε σε 30,03 μg/m3, με ετήσιο όριο βάση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας τα 10 μg/m3 και με ετήσιο όριο βάση της ελληνικής νομοθεσίας τα 25 μg/m3. Αυτό μεταφράζεται σε μια υπέρβαση 200,3% σε ότι αφορά τα όρια που έχει θεσπίσει ο παγκόσμιος οργανισμός υγείας και 20,12% σε ότι αφορά τα όρια που έχει θεσπίσει η ελληνική νομοθεσία. Στο παρακάτρω διάγραμμα για το έτος 2017 (πιο πρόσφατο δημοσιευμένο στατιστικό στοιχείο της Ευρωπαϊκής Ένωσης) παρουσιάζονται οι μέσες τιμές των αιωρούμενων σωματιδίων διαμέτρου έως 2,5 μικρόμετρα για κάθε μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης όπως επίσης και οι αποκλίσεις αυτών από τα ετήσια όρια της ευρωπαϊκής νομοθεσίας αλλά και του παγκόσμιου οργανισμού υγείας.

2) Ο ετήσιος μέσος όρος των 30,03 μg/m3 με τους επιμέρους μηνιαίους μέσους όρους, ελάχιστες και μέγιστες μέσες ημερήσιες τιμές και τυπικές αποκλίσεις, εμφανίζονται στον παρακάτω πίνακα:

3) Ο αριθμός των ημερών που η μέση ημερήσια τιμή των PM2.5 ήταν πάνω από τα 25 μg/m3 (το ημερήσιο όριο του παγκόσμιου οργανισμού υγείας – η ελληνική νομοθεσία δεν έχει ημερήσιο όριο) είναι ίσος με 178, που αντιστοιχεί στο 48.63% του χρόνου. Στον παρακάτω πίνακα παρουσιάζονται αναλυτικά για κάθε μήνα ο αριθμός ημερών με το αντίστοιχο εύρος μέσων ημερήσιων τιμών για τα επίπεδα των PM2.5.

Σημείωση: Για παράδειγμα τον μήνα Μάρτιο 2019, 4 ημέρες ο μέσος όρος των PM2.5 ήταν κάτω από το όριο των 25μg/m3, 1 ημέρα ήταν μεταξύ 25μg/m3 και 30μg/m3, 7 ημέρες 30μg/m3 και 35μg/m3, 1 ημέρα 35μg/m3 και 40μg/m3, 8 ημέρες 40μg/m3 και 45μg/m3 κτλ.

3) Κατά την διάρκεια της καραντίνας παρατηρήθηκαν τα εξής:

Μείωση ρύπων σε σύγκριση με τις ίδιες περσινές μέρες κατά 35.86% για τις ημέρες της καραντίνας όπου κατά μέσο όρο είχαμε μια διαφορά στην μέση θερμοκρασία και υγρασία των ημερών αυτών ίση με 2.67% και 1,05% αντίστοιχα.

Μείωση ρύπων σε σύγκριση με τις ίδιες περσινές μέρες κατά 27.07% για τις ημέρες της καραντίνας όπου κατά μέσο όρο είχαμε μια διαφορά στην μέση θερμοκρασία και υγρασία των ημερών ίση με 8% και 4% αντίστοιχα ενώ παράλληλα έχει συνυπολογιστεί το φαινόμενο της βροχής (έχουν επιλεγεί ημέρες που είτε δεν έβρεχε είτε έβρεχε και το 2019 και το 2020).

Μειώση ρύπων σε σύγκριση με τις ίδιες περσινές μέρες κατά 44,58% για τις ημέρες της καραντίνας όπου κατά μέσο όρο είχαμε μια διαφορά στην μέση θερμοκρασία και υγρασία των ημερών ίση με 6,9% και 5,93% αντίστοιχα ενώ παράλληλα έχει συνυπολογιστεί το φαινόμενο του ανέμου (παρόμοιες συνθήκες ανέμου το 2019 και το 2020) και της βροχής (έχουν επιλεγεί ημέρες που είτε δεν έβρεχε είτε έβρεχε και το 2019 και το 2020).

4) Είναι πλέον διαθέσιμη διαδικτυακή εφαρμογή για την πλήρη ενημέρωση σε πραγματικό χρόνο των πολιτών και υπηρεσιών σε ότι αφορά τα επίπεδα των αιωρούμενων σωματιδίων διαμέτρου έως 2.5 μικρόμετρα. Η εφαρμογή είναι διαθέσιμη στον σύνδεσμο www.greenyourair.org. Να σημειώσουμε ότι στιγμιαίες τιμές δεν μπορούν να βγάλουν κανένα έγκυρο επιστημονικό συμπέρασμα για την ποιότητα του αέρα στην πόλη του Βόλου. Για να βγουν σωστά επιστημονικά συμπεράσματα πρέπει να γίνονται μετρήσεις σε ετήσια βάση και από ένα δίκτυο μετρητών. Σε ότι αφορά τις 24ωρες μετρήσεις αυτές μπορούν να βοηθήσουν τις ευπαθείς ομάδες να προστατευτούνε, όταν τα όρια είναι πάνω από τα 25μg/m³ όπως προτείνει ο παγκόσμιος οργανισμός υγείας.

5) Θα δημοσιευθούν εντός του επόμενου διαστήματος αποτελέσματα που θα αφορούν την συσχέτιση των επιπέδων των αιωρούμενων σωματιδίων διαμέτρου έως 2,5 μικρόμετρα και του αριθμού των ασθενών που προσήλθαν στο τμήμα επειγόντων περιστατικών ή έχουν νοσηλευθεί στο νοσοκομείο του Βόλου και σχετίζονται με τα επίπεδα αυτά για την περίοδο 01/03/2019 ως και 29/03/2020.

6) Θα ανακοινωθούν εντός του επόμενου διαστήματος τα ποσοστά συμμετοχής κάθε πηγής στο επίπεδο των αιωρούμενων σωματιδίων διαμέτρου έως 2,5 μικρόμετρα.

7) Έχουμε ήδη ξεκινήσει τη μελέτη επέκτασης του δικτύου σε περιοχές όπως Α’ Β.Ε.ΠΕ. ΒΟΛΟΥ, Άγιο Γεώργιο, Αγριά, Βελεστίνο, Λάρισα και Τρίκαλα.

8) Η ερευνητική μας ομάδα GreenYourAir του Τμήματος Μηχανολόγων Μηχανικών του Πανεπιστήμιου Θεσσαλίας εκτός όλων των σημαντικών που καταγράφονται παραπάνω θεωρεί ότι είναι πολύ σημαντικό να βελτιωθεί η ποιότητα του αέρα στην πόλη του Βόλου.

Για τον σκοπό αυτό έχει ήδη ξεκινήσει μια σειρά από συναντήσεις με όλους εκείνους τους φορείς που είτε έχουν συμμετοχή στο πρόβλημα ή/και μπορούν να βοηθήσουν στην επίλυση αυτού. Η Ερευνητική ομάδα έχει ήδη συναντηθεί με (δίνονται με αλφαβητική σειρά): ΑΓΕΤ-Lafarge, Αστικό ΚΤΕΛ Βόλου, Δήμο Βόλου, Δημόκριτος, Οργανισμό Λιμένος Βόλου, Περιφερειακή Ενότητα Μαγνησίας, Χαλυβουργία Ελλάδος και Φορέα Διοίκησης και Διαχείρισης Α’ Β.Ε.ΠΕ. ΒΟΛΟΥ.

Από τους παραπάνω φορείς έχουν ήδη συμφωνήσει με συγκεκριμένες δράσεις να συμμετέχουν στην προσπάθεια της ερευνητικής ομάδας Green Your Air του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας: η ΑΓΕΤ-Lafarge, το Αστικό ΚΤΕΛ Βόλου, ο Δήμος Βόλου, ο Δημόκριτος και ο Φορέα Διοίκησης και Διαχείρισης Α’ Β.Ι.ΠΕ. ΒΟΛΟΥ.

Να σημειώσουμε εμφατικά ότι:

Ι) Τα δεδομένα που παρουσιάζονται αφορούν μόνο τα αιωρούμενα σωματίδια διαμέτρου έως 2,5 μικρόμετρα και κανένα συμπέρασμα δεν μπορεί να βγει για άλλους εξίσου σημαντικού ρύπους που μπορεί και αυτοί να υπάρχουν σε υψηλά επίπεδα στην πόλη του Βόλου.

ΙΙ) Όπως έχουμε ενημερώσει και παλαιότερα για όλες τις δράσεις της ερευνητικής ομάδας μας είτε αυτές που έχουν γίνει για την καταγραφή της ποιότητας του αέρα στην πόλη του Βόλου, είτε αυτές που θα γίνουν για την βελτίωση της ποιότητας του αέρα στην πόλη του Βόλου, δεν ζητήθηκε και δεν θα ζητηθεί ποτέ χρηματοδότηση από τους τοπικούς φορείς που εμπλέκονται, για να μην αμφισβητηθεί η αξιοπιστία της προσπάθεια μας, ακόμα και από τον πιο επιφυλακτικό συμπολίτη μας. Οι προσπάθειες στηρίζονται και ελπίζουμε να συνεχίσουν να στηρίζονται, για να μπορούν να υλοποιηθούν, από Ευρωπαϊκά χρηματοδοτούμενα ερευνητικά προγράμματα στα πλαίσια του χρηματοδοτικού εργαλείου LIFE για το περιβάλλον.

ΙΙΙ) Άμεσες δράσεις για την αντιμετώπιση της ρύπανσης στην περιοχή μας, θα μπορούσαν να είναι:
• Έλεγχος βιομηχανικών μονάδων και πίεση για περιβαλλοντολογικά καλύτερους τρόπους λειτουργίας τους,
• Κίνητρα αντικατάστασης συστημάτων θέρμανσης με σύγχρονα συστήματα θέρμανσης που χρησιμοποιούν οικολογικά φιλικότερες πηγές ενέργειας,
• Κίνητρα για την χρήση των μέσων μαζικής μεταφοράς και αντικίνητρα για την χρήση των οχημάτων.

Αυτή η μελέτη απέδειξε για μια ακόμα φορά ότι η συνεργασία επιστημονικών ομάδων μπορεί να συμβάλει στη βελτίωση των συνθηκών Δημόσιας Υγείας.

Η ομάδα σχεδιάζει να δημοσιεύσει τα αποτελέσματα σε έγκυρα επιστημονικά περιοδικά τους επόμενους μήνες.

Δρ. Γεώργιος Κ.Δ. Σαχαρίδης - Αναπληρωτής Καθηγητής - Τμήμα Μηχανολόγων Μηχανικών - Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας.

Δρ. Κωνσταντίνος Γουργουλιάνης Καθηγητής, Διευθυντής Πνευμονολογικής Κλινικής - Ιατρική Σχολή - Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας.