"Και άραντες επ΄ώμων μαζί με το Σταυρό του Μαρτυρίου τα ποντιακά λάβαρα και κομίσαντες μεθ΄ημών όλον τον πλούτον των αναμνήσεων, εις δράμα, εις τραγωδία και έπος και είς μεμουσώμενη λύρα, έφθασαμεν εις την κοινήν των Πανελλήνων μητέρα, την Ελλάδα, με την σταθεράν απόφασι όπως συμβάλωμεν εις την ανοικοδόμησι των τειχών".

Αυτό, είναι ένα απόσπασμα που περιλαμβάνει όλες τις νοσταλγίες και τα όνειρα της φυλής μας αλλά και τις ανεκπλήρωτες υποσχέσεις, απ` όπου κι αν αυτές προέρχονται. Το ολοκαύτωμα των Ποντίων αλλά και λίγο αργότερα ο ξεριζωμός όλου του Ελλήνισμού της Μικράς Ασίας, απο την Καππαδοκία ώς τα παράλια της Σμύρνης, είχε ως αποτέλεσμα τον αφανισμό του Γένους των Ελλήνων Χριστιανών απο τους Τούρκους και είναι σίγουρα ένα απο τα μεγαλύτερα εγκλήματα, που η Τούρκικη προπαγάνδα δεν θέλει να επαναφέρεται στις μνήμες των παλαιοτέρων και πολύ περισσότερο να το μαθαίνουν οι νεότερες γενιές.

Πέρασαν ήδη πάνω απο 100 χρόνια που ξεριζώθηκαν οι Έλληνες απο τις πατρογονικές εστίες, όπου τόσα πολλά είχαν προσφέρει στην ευρύτερη περιοχή του Πόντου. Αρκεί μόνο να αναφέρουμε ότι τα σχολεία το 1919 υπολογίζονταν σε 1400 περίπου και είχαν 86000 μαθητές. Παράλληλα στον Πόντο λειτούργησαν τυπογραφεία, θέατρα, λέσχες, περιοδικά και εφημερίδες, με τα οποία έκαναν αισθητό το υψηλό τους πνευματικό επίπεδο αλλά και το εθνικό τους φρόνημα.

Οι μαρτυρίες για την παρουσία του Ποντιακού ελληνισμού στα Βόρεια παράλια της Μικράς Ασίας, ανάγονται στον 8ο προ Χριστού αιώνα και αυτό φαίνεται στον Πολιτισμό κατα την Αρχαία, την Ελληνιστική και κατα την Βυζαντινή περιόδο.

Αλλά δυστυχωώς δεν τους άφησαν να αναπτυχθούν περαιτέρω. Στις 19 Μαίου 1919 ο Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ αποβιβάζεται στην Σαμψούντα για να ολοκληρώσει την Γενοκτονία των Ελλήνων, που ήδη είχαν αρχίσει οι Νεότουρκοι σύντροφοί του μερικά χρόνια πριν. Ακολούθησαν εξισλαμισμοί, εκτουρκισμοί και σφαγές του Ποντιακού Ελληνισμού και το ολοκαύτωμα ενός ευρύτερου ξεριζωμού των Ελλήνων της Μικράς Ασίας είχε αρχίσει οργανωμένα. Στα αρχεία του κράτους της Αυστροουγγαρίας κάποιες αναφορές αποκαλύπτουν ένα συγκλονιστικό σκηνικό για την Γενοκτονία των Ελλήνων απο τους Τούρκους. "Εβίασαν τας γυναίκας, τας παρθένους και τα παιδιά. Πλείστα βρέφη εφόνευσαν σφενδονίζοντας αυτά κατα των τειχών". Μετά τις σφαγές, τις καταστροφές των χωριών, τις ατιμάσεις των γυναικών και το κάψιμο των εκκλησιών, ήταν στρατιές οι αγνοούμενοι, από το Ερζερούμ έως και το Κουρδιστάν. Έτσι φάνηκε η έλλειψη πολιτισμού και ανθρωπιάς των Νεότουρκών σε όλο το μεγαλείο της.

Μετά τον ξεριζωμό, παίρνοντας μαζί τους την θλίψη, την απογοήτευση, την νοσταλγία για τις Αλησμόνητες Πατρίδες αλλά και τα τραγούδια, τους Βυζαντινούς θρήνους, φθάνουν οι Πόντιοι στην Μητέρα Ελλάδα. Φέρνουν μαζί τους τα ιερά και τα όσια, τα δισκοπότηρα, τα οστά των Αγίων τους και όσα δεν μπορούν να μεταφέρουν τα αφήνουν στην φύλαξη της Παναγίας Σουμελάς. Με τον ερχομό των Ποντίων αλλά αμέσως μετά και των προσφύγων απο τις άλλες περιοχές της Μικράς Ασίας, τα παράλια της Σμύρνης και απο την Καππαδοκία, ξεκίνησε η αποκατάσταση τους που για την τότε ελληνική κυβέρνηση ήταν ένα τεράστιο και δύσκολο έργο. Η άφιξη όμως των προσφύγων είχε θετικές αλλαγές στην οικονομική και κοινωνική ζωή στην Ελλάδα. Οι πρόσφυγες ανέπτυξαν δραστηριότητες στην γεωργία (φέρνοντας καλλιέργιες νέων προιόντων), επίσης στην βιοτεχνία, αλλά και στην βιομηχανία. Όμως και στον εθνολογικό τομέα βοήθησε ο ερχομός των προσφύγων, με αποτέλεσμα το 1926 το ποσοστό του ελληνικού πληθυσμούννα είνια το 89% περίπου, των κατοίκων της Ελλάδος. Επίσης διεκρίθησαν και λάμπρυναν τον χώρο των γραμμάτων και των τεχνών με προσωπικότητες όπως η Διδώ Σωτηρίου, ο Κάρολος Κουν και άλλοι.

Η ιστορία του Πόντου και του Ελληνισμού της Μικράς Ασίας δεν ειναι μία ευτυχισμένη ιστορία. Δυστυχώς στην κρατική πολιτική κυριάρχησαν τα στοιχεία της λήθης αλλά και της αλλοιώσης ίσως, της μνήμης του ξεριζωμού των Ελλήνων της Μικράς Ασίας. Πέρασαν πολλά χρόνια και παρά την προσπάθεια των Τούρκων για την διαγραφή της ιστορικής μνήμης, το 1992 το Ελληνικό κράτος, έκανε την πρώτη αναγνώριση και το 1994 η Βουλή των Ελλήνων καθιέρωσε να εορτάζεται η 19η Μαίου ως ημέρα μνήμης της Γενοκτονίας του Ποντιακού Ελληνισμού. Απαιτούμε το δικαιώμα στην μνήμη, απαιτούμε αναστείλωση των μνημείων μας, απαιτούμε η Τουρκία να αναγνωρίσει διεθνώς τα εγκλήματα της και ζητάμε αποκατάσταση των δικαιωμάτων του Ελληνισμού και όχι την αποδοχή εθνικών ταπεινώσεων. Γιατί όπως λέει και ο ποιητής, Ευτυχείς οι λαοί, οι μη έχοντες ιστορία αλλά δυστυχείς οι λαοί οι έχοντες ιστορία και αγνοούντες αυτή.

Όλοι μαζί ας προσευχηθούμε να αναπαύοντε οι ψυχές των συμπατριωτών μας στην από εκεί πλευρά του Αιγαίου.

Αιωνία τους η μνήμη