Απρίλιος 2022, πρώτη φορά Πάσχα στο εξωτερικό αλλά και πρώτη φορά που ένα ταξίδι θέλω απεγνωσμένα να το επαναλάβω. Για να είμαι ειλικρινής μάλλον δεύτερη, αφού το ταξίδι των ταξιδιών το έζησα στα Ιεροσόλυμα. 

Πάντως μεγάλη η αγάπη για τα ταξίδια στο εξωτερικό αλλά περιορισμένος, λόγω δουλειάς, ο χρόνος για αυτά. Οπότε ένα ταξίδι μέσα στη Μεγάλη Εβδομάδα φάνταζε μία άκρως δελεαστική επιλογή στο μυαλό μου. Για να πω την αλήθεια συγκρούστηκε κάπως η επιθυμία αυτή, με την υπαρξιακή μου ανάγκη για συμμετοχή στα Άγια Πάθη και την Ανάσταση του Χριστού, όπως αυτά βιώνονται στις ελληνικές Ορθόδοξες Εκκλησίες τέτοιες ημέρες. 

Έτσι η αναγεννησιακή Φλωρεντία με την τέχνη της, την ιστορία, την αυθεντική Ιταλική κουζίνα αλλά και την ελληνική Ορθόδοξη Εκκλησία του Αγίου Ιακώβου, εξάλειψε οποιοδήποτε δισταγμό έβαζε φρένο σε ένα ταξίδι όπως αυτό.

Φτάνοντας στη Φλωρεντία νιώθεις την αύρα της αριστοκρατικής Τοσκάνης, με τους μεσαιωνικούς πύργους, τους γοητευτικούς αμπελώνες, τα εγκαταλελειμμένα χωριουδάκια και τα μαγευτικά ηλιοβασιλέματα να αποτυπώνεται στο ταμπεραμέντο των κατοίκων αυτής της πόλης. Την αποκορύφωση όμως των συναισθημάτων αναλαμβάνει επάξια το μαγευτικό κέντρο της Φλωρεντίας στην Piazza del Duomo με τον καθεδρικό ναό της Santa Maria del Fiore (Αγία Μαρία των λουλουδιών), το Campanile di Giotto (Καμπαναριό του Τζιόττο) και το Battistero di San giovanni (Βαπτιστήριον του Αγίου Ιωάννη). 

Εκεί αφιερώσαμε και το μεγαλύτερο μέρος της πρώτης μας ημέρας χαζεύοντας με ανοιχτό στόμα την μαγική αυτή πλατεία, χαμένοι και εμείς στο αναρίθμητο πλήθος. Αξιοσημείωτη όμως και πραγματικό χάρμα οφθαλμών, η αρχιτεκτονική αυτού του ναού με τον περίφημο τρούλο Cupola del Brunelleschi (τον μεγαλύτερο που έχει κτιστεί ποτέ από κεραμίδια), το καμπαναριό του Τζιόττο με τα 85 μέτρα και τις 12 καμπάνες, την Porta della Mandorla, την Cripta Santa Reparata και τις τοιχογραφίες στο εσωτερικό του ναού να απεικονίζουν, τον Δάντη να κρατά τη Θεία Κωμωδία του Domenico di Michelino (1465), τα ταφικά μνημεία του Sir John Hawkwood (Άγγλος στρατιώτης που υπηρέτησε ως ηγέτης μισθοφόρων ή κοντοτιέρο στην Ιταλία), του Niccolò da Tolentino (Niccolò Mauruzzi) και την εκπληκτική διακόσμηση του τρούλου που αντιπροσωπεύει την Τελευταία Κρίση που ξεκίνησε από τον Giorgio Vasari το 1568. Μιας και διανύαμε την μεγάλη εβδομάδα ένα επιπρόσθετο δέος συμπλήρωσε το ήδη υπάρχον, αντικρίζοντας τον καθεδρικό ναό ενθυμούμενος τους αγώνες που έδωσε εδώ ο Άγιος Μάρκος ο Ευγενικός ενάντια στη ψευδοσύνοδο της Φεράρας - Φλωρεντίας και την ένωση των εκκλησιών με την πλήρη υποταγή στον Πάπα εις βάρος της Ορθόδοξης Πίστης. 

Αφού εμπλουτίσαμε με νέες ιστορικές γνώσεις αλλά και εκατοντάδες αναμνηστικές φωτογραφίες, η απόλαυση μίας κούπας καφέ ήταν μονόδρομος. Και πώς να αντισταθείς σε μία ιταλική πόλη, όπου κάθε της συνοικία μοσχοβολάει από φρεσκοαλεσμένα αρωματικά χαρμάνια; Ένα σύντομο τονωτικό espresso σε καφέ με θέα το Battistero di San giovanni (ένα από τα παλιότερα κτήρια της Φλωρεντίας) ήταν το έναυσμα για να επισκεφθούμε με τη σειρά της, τη γειτονική Piazza della Signoria, το κάλλος της οποίας μας έπεισε να αφιερώσουμε εκεί και την δεύτερη ημέρα της διαμονής μας εξερευνώντας τα καλά κρυμμένα μυστικά της. 

Είναι η πιο διάσημη πλατεία της Φλωρεντίας αλλά και πολιτικό επίκεντρο της πόλης. Αυτό που μας κέρδισε εξαρχής το ενδιαφέρον ήταν το Palazzo Vecchio (συγκαταλέγεται στα πιο εντυπωσιακά παλάτια–φρούρια της Τοσκάνης) όπου στο εσωτερικό στεγάζονται, το περίφημο Salone dei Cinquecento (μία από τις μεγαλύτερες και πιο μαγευτικές αίθουσες της Ιταλίας), το μουσείο και από πάνω ο Πύργος Arnolfo. Μπροστά του ακριβώς βρίσκονται αντίγραφα του αγάλματος David di Michelangelo (Δαυίδ του Μικελάντζελο) αλλά και Ercole e Caco (Ηρακλής και Κάκος).

Η πραγματικότητα όμως είναι ότι σε οποιοδήποτε σημείο της πλατείας και αν στρίψεις, το βλέμμα σου θα πέσει πάνω σε πολιτιστικά μνημεία απερίγραπτης αξίας. Δεξιά από το Palazzo Vecchio βρίσκεται η στοά Loggia dei Lanzi μία υπαίθρια, πραγματικά, γκαλερί τέχνης όπου οι καμάρες στηρίζονται σε κίονες με κορινθιακά κιονόκρανα. Από κάτω ακριβώς εκθέτονται γλυπτά με αρχαία και Αναγεννησιακή τέχνη, συμπεριλαμβανομένων των Leone di Flaminio Vacca (λεόντων των Μεδίκων), Perseo con la testa di Medusa (Περσέας με τη Μέδουσα), Patroclo e Menelao (Πάτροκλος και Μενέλαος), το γλυπτό Il ratto delle Sabine (η αρπαγή των Σαβίνων Γυναικών) καθώς και διάφορα άλλα. Η αίσθηση της ελληνικής μυθολογίας στους δρόμους αυτής της πόλης, είναι τόσο μεγάλη όπου θαυμάζεις το γεγονός ότι η γειτονική σου χώρα την προβάλει περισσότερο από τη δική σου.

Αριστερά από το Palazzo Vecchio βρίσκεται η Fontana del Nettuno (συντριβάνι του Ποσειδώνα) και ακόμα πιο αριστερά το Statua equestre di Cosimo A de Medici (Έφιππο άγαλμα του Κόζιμο Ά των Μεδίκων). Αυτό όμως που με συγκλόνισε περισσότερο είναι τα πανέμορφα γραφικά στενά της πόλης με κτήρια διακοσμημένα από έργα τέχνης σε κάθε τοίχο. 

Μία ανάσα από τη Piazza della Signoria βρίσκεται το ανάκτορο Uffizi ένα από τα πιο εξαιρετικά μουσεία της Ιταλίας αλλά και όλης της Ευρώπης, που φιλοξενεί τη Galleria degli Uffizi με παγκοσμίου φήμης αριστουργήματα όπως La nascita di Venere di Botticelli (η Γέννηση της Αφροδίτης του Μποτιτσέλι), Annunciazione di Leonardo da Vinci (ο Ευαγγελισμός του Λεονάρντο ντα Βίντσι), Doni Tondo ή Doni Madonna και πολλά άλλα εμβληματικά έργα τέχνης.

Μιας και μιλάμε όμως για τέχνη, νομίζω ότι η αληθινή τέχνη της Ιταλίας φυλάσσεται στις μοναδικές της gelaterias! Και πώς να μην συμβαίνει αυτό αφού η Ιταλία χαρακτηρίζεται ως “πρωτεύουσα του παγωτού”. 

“You know, people come to Italy for all sorts of reasons, but when they stay, it’s for the same two things.” “What?” “Love and gelato.”

~ Jenna Evans Welch 

Οι ντόπιοι ορκίζονται ότι γεύσεις όπως μαύρη σοκολάτα, τιραμισού και πιστάκιο φτιάχνουν το καλύτερο παγωτό που έχετε δοκιμάσει ποτέ. Τα παγωτά φτιάχνονται νωρίς το πρωί από φρέσκο γάλα και αυγά, που φτάνουν καθημερινά από φάρμες της Τοσκάνης. Αρώματα από λεμόνι, μασκαρπόνε, ρούμι, κανέλα, σύκο, μπισκότο, αλατισμένη καραμέλα, και νοτσιόλα σε ταξιδεύουν από τη Μέση Ανατολή και τη Μεσόγειο μέχρι τη Καραϊβική. 

Διασχίζοντας την Piazzale degli Uffizi συναντήσαμε τον ποταμό Arno, τον μεγαλύτερο της περιοχής όπου πηγάζει από τα Απέννινα Όρη και αφότου περάσει από τη Φλωρεντία, την Έμπολι και τη Πίζα εκβάλει στη Θάλασσα της Λιγουρίας και τη Marina di Pisa. Στο ποταμό Άρνο εκτίνεται ένα εμβληματικό μνημείο και σύμβολο της πόλης, η γέφυρα Ponte Vecchio. Η γέφυρα κάποτε στέγαζε καταστήματα κρεοπωλείων τα οποία, κατά τον 16ο αιώνα, ο Μέγας Δούκας των Μεδίκων αντικατέστησε σε καταστήματα κοσμηματοπωλείων και χρυσοχοείων. Στην είσοδο της γέφυρας βρίσκεται η επιγραφή του Δάντη (Paradiso xvi. 140-7) που υποδεικνύει το σημείο στο οποίο ο Buondelmonte de` Buondelmonti δολοφονήθηκε εκ μέρους του Amidei, το 1215, ξεκινώντας έτσι τις αστικές μάχες μεταξύ των Γουέλφων και των Γιβελλίνων. Μία μπρούτζινη προτομή του Benvenuto Cellini κοσμεί το συντριβάνι της ανατολικής πλευράς, στη μέση της γέφυρας. Ο Μπενβενούτο Τσελίνι ήταν γλύπτης, ζωγράφος, χρυσοχόος, μουσικός και ο άνθρωπος που κατασκεύασε το γλυπτό του Περσέα με το κεφάλι της μέδουσας στη Πιάτσα ντε λα Σινιορία.

Μεγάλη Πέμπτη και περνώντας στην απέναντι πλευρά της Φλωρεντίας βρήκαμε την ελληνορθόδοξη Εκκλησία του Αγίου Ιακώβου του Αδελφοθέου (Chiesa di San Jacopo Soprarno). Πρόκειται για μια περίλαμπρη τρίκλητη βασιλική ρωμανικού ρυθμού, κτίσμα του 11ου αιώνος, με αρχιτεκτονικές μεταβολές baroc κατά τον 18ο αιώνα. Βρίσκεται στην όχθη του ποταμού Arno, (το Ιερό της Βήμα βρίσκεται μετέωρο επάνω από τον ποταμό) από όπου λαμβάνει και την ονομασία «soprarno». Στην πρόσοψη της εκκλησίας υπάρχουν κολώνες και η πρόσοψη είναι διακοσμημένη με κεφάλια ζώων. Στο εσωτερικό της εκκλησίας βρίσκονται έντεκα παρεκκλήσια εμπλουτισμένα με επιχρυσωμένα stuccos. Οι τοιχογραφίες είναι έργα του Vincenzo Meucci και άλλων καλλιτεχνών της Φλωρεντίας του 17ου-18ου αιώνα. Πίσω από τον Άμβωνα βρίσκεται ο πίνακας “Δόξα του Αγίου Ιακώβου”, ζωγραφισμένος από τον Matteo Bonechi. 

Εκεί λοιπόν και προς μεγάλη μας έκπληξη, για τρεις ολόκληρες ημέρες από τη Μεγάλη Πέμπτη μέχρι και το Μέγα Σάββατο το βράδυ, βιώσαμε τα γεγονότα των παθών μέσα σε ένα κατανυκτικό κλίμα αντάξιο των Ορθόδοξων Εκκλησιών τη Ελλάδος. Τόσο στη Σταύρωση όσο και στη περιφορά του επιταφίου αλλά και την Ανάσταση, συμμετείχε πλήθος ορθοδόξων με τις οικογένειές τους, πολλοί από τους οποίους μιλούσαν μόνο ιταλικά. Για το λόγο αυτό χαρακτηριστικό των ακολουθιών ήταν ότι πολλά από τα λειτουργικά κείμενα διαβάζονταν και στα ιταλικά. 

Εκείνο το βράδυ της μεγάλης Παρασκευής θα μείνει για πάντα χαραγμένο στη μνήμη μου. Ο Ιερέας κάλεσε όσους από τους πιστούς ήθελαν να πλησιάσουν το αναλόγιο των ψαλτών και μαζί του να ψάλλουν τα εγκώμια του επιτάφιου θρήνου. Το γεγονός ότι έψελνα τροπάρια όπως “Ἡ ζωὴ ἐν τάφῳ”, “Ἄξιόν ἐστι” και “Αἱ γενεαὶ πᾶσαι” σε μία ορθόδοξη εκκλησία στο εξωτερικό άφησε μέσα μου συναισθήματα και εικόνες που θα μείνουν αναλλοίωτες στο χρόνο. 

Η κορύφωση όμως της Μεγάλης Παρασκευής συνέβη στη περιφορά του επιταφίου, διασχίζοντας την Πόντε Βέκιο με πλήθος ορθοδόξων να κρατούν αναμμένα κεριά και να ψέλνουν τα εγκώμια. Ήταν τόσο κατανυκτικό το κλίμα και βαθειά η περισυλλογή που είχε έλθει ο κόσμος, όπου μεταδίδονταν ακόμα και στους καθολικούς κατοίκους της Φλωρεντίας, οι οποίοι βλέποντάς μας κοιτούσαν με θαυμασμό κάνοντας και αυτοί τον Σταυρό τους. 

Ξημερώνοντας Μεγάλο Σάββατο η προσμονή μας για την Ανάσταση ήταν μεγάλη. Είχαμε όμως ακόμα τόσα πολλά να δούμε από τη Φλωρεντία όπου έπρεπε να ξεκινήσουμε από νωρίς για να τα προλάβουμε. Πολλά από τα αξιοθέατα που είχαμε προγραμματίσει και βρίσκονταν στην Piazza della Republica, την Piazza Santa Croce και την Piazza del Mercato Centrale, ευτυχώς τα είχαμε επισκεφθεί τις προηγούμενες ημέρες. Δυστυχώς αν και αξίζει να γράψω πολλά και για αυτά, είναι τόσα πολλά που ίσως μιλήσουμε κάποια άλλη φορά. Το ευτύχημα είναι ότι την Μεγάλη Παρασκευή καταφέραμε να επισκεφθούμε το ανάκτορο Uffizi και τη Galleria degli Uffizi, αφού πρώτα την προσοχή μας έκλεψαν το Palazzo Pitti, (ανάκτορο και μεγαλύτερο μουσειακό συγκρότημα στη Φλωρεντία), το Orsanmichele (μία εκκλησία που η πρόσοψη στολίζεται από 14 κόγχες, με εξίσου πολλά αγάλματα) και η Fontana del Porcellino.

Μεγάλο Σάββατο λοιπόν, αφού είχε ήδη βγει η πρώτη Ανάσταση και αφού είχαμε αγοράσει τα καλύτερα σάντουιτς με προσούτο, παρμεζάνα, τρούφα, πιστάκιο και πολλά άλλα από το Antico Vinaio, κατευθυνθήκαμε στη Piazzale Michelangelo (πλατεία του Μιχαήλ-Άγγελου) και την καλύτερη πανοραμική θέα της Πόλης. Ακολουθήσαμε μία διαδρομή διαφορετική από την προτεινόμενη στους τουρίστες και τελικά δικαιωθήκαμε καθώς ανακαλύψαμε συνοικίες με ελαιώνες και σπίτια με μεγάλες όμορφες αυλές. Η θέα που αντικρίσαμε φτάνοντας στη πλατεία μας άφησε έκπληκτους. Αν αναζητείς πλατεία με διάσπαρτους μουσικούς και ζωγράφους, παρέες νέων που τραγουδούν αγναντεύοντας την ομορφιά της πόλης από ψηλά, αλλά και ερωτευμένα ζευγαράκια που ανταλλάζουν φιλιά κάτω από το άγαλμα του Δαυίδ, τότε είσαι στο κατάλληλο ακριβώς σημείο. Η απερίγραπτη ομορφιά που έχεις αντικρίσει δεν σε αφήνει να αποχωριστείς εύκολα αυτή τη πλατεία. Ανηφορίζοντας όμως λίγο περισσότερο φτάνεις στο υψηλότερο σημείο της πόλης και το Αβαείο San Miniato al Monte, βασιλική με στυλ και θέα.

Έφτασε το βράδυ του Μεγάλου Σαββάτου και η ακολουθία της Αναστάσεως. “ΧΡΙΣΤΟΣ ΑΝΕΣΤΗ!” Χαρμόσυνες καμπάνες ξεσηκώνουν το ιστορικό κέντρο της Φλωρεντίας. Χαρούμενα πρόσωπα γεμάτα φως και λευκές λαμπάδες αναμμένες, ανταλλάσουν φιλιά, αγκαλιές και ευχές στα ελληνικά και τα ιταλικά. Ο Ιερέας με το Άγιο Φως περιφέρεται ανάμεσά μας και διάφορες γυναίκες μοιράζουν κόκκινα βαμμένα αυγά στον κόσμο. Χριστός Ανέστη - Cristo è Risorto - Christus Resurrexit φωνάζει ο Ιερέας στα ελληνικά, τα ιταλικά και τα λατινικά βγαίνοντας και τρέχοντας στους δρόμους της Φλωρεντίας, με τους πιστούς να απαντούν Αληθώς Ανέστη - È Veramente Risorto! Έκπληκτοι παρακολουθούν οι περαστικοί τα πρωτόγνωρα για αυτούς σκηνικά και πολλοί σπεύδουν να μπουν στην Εκκλησία σαν κάτι μέσα τους να ζητάει να γιορτάσουν και αυτοί. Μία αξέχαστη εμπειρία γεμάτη δέος και υπερηφάνεια που, σε ένα τόπο τόσο μακρινό, άνθρωποι γιορτάζουν την Ανάσταση με τα δικά μας ήθη και έθιμα. 

“There’s nothing more romantic than Italian food.”

~ Elisha Cuthbert, Canadian actress and model

Μπορεί τη χρονιά αυτή να μην γευτήκαμε το παραδοσιακό μας αρνάκι αλλά μία λαχταριστή και ζουμερή Μπιστέκα, μας περίμενε στη πιο παραδοσιακή τρατορία της Φλωρεντίας και αγαπημένο στέκι των ντόπιων, της οποίας το όνομα δεν μου επιτρέπεται να αποκαλύψω. (Γέλιο με αυτή την υπόθεση.)

Τελικά ένα Πάσχα στο εξωτερικό με καλή παρέα και μία Ορθόδοξη Εκκλησία, αν μη τί άλλο είναι εμπειρία ζωής! Πρώτα ο Θεός, εύχομαι σε όλους σας να ζήσετε μία αντίστοιχη εμπειρία κάποιο Πάσχα και τα γεγονότα που θα βιώσετε να χαραχτούν τόσο βαθειά μέσα σας, ώστε να γίνουν αφορμή να μοιραστείτε και εσείς με εμάς τις δικές σας εμπειρίες!